Το τέλος της ρωσικής εξάρτησης
Η ενεργειακή κρίση που ξέσπασε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέδειξε ένα πρόβλημα που η Ευρώπη γνώριζε αλλά αγνοούσε: την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Για δεκαετίες, οι ευρωπαϊκές οικονομίες λειτουργούσαν στη βάση της φθηνής ενέργειας από τη Ρωσία, μια εξάρτηση που ερμηνεύτηκε εκ των υστέρων ως στρατηγικό λάθος.
Το 2025 βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε πλήρη ανασχεδιασμό των ενεργειακών της πολιτικών, με στόχο την ενεργειακή κυριαρχία και την ανθεκτικότητα απέναντι σε γεωπολιτικούς εκβιασμούς.
Η νέα αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ενέργειας
Η Ευρώπη κινείται πλέον προς έναν πολυκεντρικό ενεργειακό χάρτη, όπου οι πηγές διαφοροποιούνται και οι προμηθευτές δεν καθορίζουν την πολιτική.
Η Γερμανία, αφού βίωσε τον αντίκτυπο του Nord Stream, στρέφεται ταχέως σε υδρογόνο και ανανεώσιμες πηγές.
Η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες ενισχύουν την αποθήκευση LNG και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις.
Η Γαλλία επαναξιολογεί την πυρηνική ενέργεια ως «αναγκαίο κακό» για σταθερότητα.
Και η Ελλάδα, με την Ανατολική Μεσόγειο στο επίκεντρο, γίνεται κρίσιμος κόμβος μεταφοράς ενέργειας, από LNG μέχρι μελλοντικά δίκτυα πράσινου υδρογόνου.
Στόχος της Ε.Ε. είναι μέχρι το 2027 να έχει μηδενίσει σχεδόν πλήρως τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας, κάτι που απαιτεί τεράστια επένδυση σε υποδομές, τεχνολογία και διπλωματική συνεννόηση.
Από την ασφάλεια εφοδιασμού στην ενεργειακή κυριαρχία
Η ενεργειακή πολιτική δεν είναι πια μόνο οικονομικό θέμα — είναι θέμα εθνικής ασφάλειας.
Η Ρωσία απέδειξε ότι η ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο πίεσης.
Η Ευρώπη απαντά οικοδομώντας έναν μηχανισμό που δεν βασίζεται στην εμπιστοσύνη, αλλά στην ανθεκτικότητα: διαφοροποιημένες πηγές, εσωτερικές διασυνδέσεις και κοινή πολιτική αποθεμάτων.
Το δόγμα της «ασφάλειας εφοδιασμού» μετασχηματίζεται στο δόγμα της ενεργειακής κυριαρχίας — μια έννοια που αγγίζει άμεσα και την πολιτική ανεξαρτησία της ηπείρου.
Η πράσινη μετάβαση ως στρατηγικό εργαλείο
Η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και στο πράσινο υδρογόνο δεν είναι μόνο περιβαλλοντική επιλογή. Είναι και στρατηγική θωράκιση απέναντι σε μελλοντικούς εκβιασμούς.
Η Ευρώπη επιδιώκει να καταστεί η πρώτη «κλιματικά ουδέτερη ήπειρος», όμως πίσω από το περιτύλιγμα της οικολογίας βρίσκεται ένας σκληρός αγώνας ισχύος.
Όποιος ελέγχει την τεχνολογία των μπαταριών, των ανεμογεννητριών, των φωτοβολταϊκών και του υδρογόνου, ελέγχει το ενεργειακό μέλλον.
Η Ελλάδα στο σταυροδρόμι
Η Ελλάδα βρίσκεται σε στρατηγική θέση:
Με τους νέους τερματικούς σταθμούς LNG στην Αλεξανδρούπολη και τη Ρεβυθούσα,
Με τις διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις (GREGY με Αίγυπτο, EuroAsia με Κύπρο–Ισραήλ),
Και με τις θαλάσσιες έρευνες για φυσικό αέριο νότια της Κρήτης.
Η χώρα μπορεί να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, εφόσον κινηθεί με ταχύτητα και συνέπεια.
Η ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας δεν είναι πια εθνική υπόθεση — είναι μέρος της ευρωπαϊκής άμυνας απέναντι σε κάθε είδους εξάρτηση.
Η ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης αλλάζει ριζικά. Το φυσικό αέριο δεν είναι πια το «φτηνό καύσιμο» που στηρίζει την ανάπτυξη, αλλά το σύμβολο μιας εποχής εξάρτησης που τελειώνει.
Η νέα εποχή απαιτεί συνδυασμό τεχνολογίας, διπλωματίας και ρεαλισμού — μια σπάνια ισορροπία που θα καθορίσει ποιος θα έχει πραγματική ισχύ στον 21ο αιώνα.
Πηγές: European Commission, Newsweek, Modern Diplomacy, Columbia SIPA, Le Monde, arXiv