Ένας νέος διαστρικός επισκέπτης
Μετά τον Ουμούαμουα (2017) και τον 2I/Μπορίσοφ (2019), ένα τρίτο διαστρικό σώμα, ο 3I/ATLAS, εισέρχεται στο ηλιακό μας σύστημα, προκαλώντας επιστημονικό συναγερμό. Η ανακάλυψη έγινε μέσω του συστήματος ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) της NASA, και ήδη χαρακτηρίζεται ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης αστρονομίας.
Γιατί είναι τόσο σημαντικός;
Ο 3I/ATLAS φαίνεται να έχει χαρακτηριστικά κομήτη, με έντονη κόμη (coma) που κυριαρχείται από διοξείδιο του άνθρακα — στοιχείο που διαφοροποιεί το αντικείμενο από τα περισσότερα γνωστά σώματα του ηλιακού μας συστήματος. Η NASA εκτιμά ότι πρόκειται για σώμα μεγάλου μεγέθους, πιθανόν διαστάσεων “Μανχάταν”, το οποίο μπορεί να προσφέρει απαντήσεις για τον τρόπο σχηματισμού πλανητικών συστημάτων πέρα από τον Ήλιο μας.
Η κινητοποίηση των τηλεσκοπίων
Δεν είναι ακριβές ότι «όλα» τα τηλεσκόπια της NASA στράφηκαν αποκλειστικά στον 3I/ATLAS, όμως πράγματι υπάρχει μαζική διεθνής κινητοποίηση:
Το Hubble έχει ήδη καταγράψει την πιο καθαρή εικόνα του 3I/ATLAS, επιτρέποντας εκτιμήσεις μεγέθους και πυκνότητας.
Το James Webb Space Telescope (JWST) εντόπισε την ασυνήθιστη χημική σύσταση της κόμης, ανοίγοντας νέα ερωτήματα για την προέλευση του αντικειμένου.
Σειρά δορυφόρων και τηλεσκοπίων της NASA, όπως το TESS, το Swift και το μελλοντικό SPHEREx, έχουν ενταχθεί στο παρατηρησιακό πρόγραμμα.
Ακόμη και το Mars Reconnaissance Orbiter και η αποστολή Juno εξετάζεται αν μπορούν να προσφέρουν δεδομένα, καθώς ο 3I/ATLAS θα περάσει σχετικά κοντά στον Άρη.
Γήινα αστεροσκοπεία, όπως το Gemini North στη Χαβάη, συμβάλλουν με παρατηρήσεις υψηλής ανάλυσης.
Το διεθνές πλαίσιο
Η παρατήρηση διαστρικών αντικειμένων αποτελεί σπάνια ευκαιρία:
Κάθε τέτοια διέλευση μπορεί να αποκαλύψει στοιχεία για τα δομικά υλικά άλλων αστρικών συστημάτων.
Οι διαφορές στη χημεία και στη δυναμική τροχιά βοηθούν στη σύγκριση με τους δικούς μας κομήτες και αστεροειδείς.
Ο 3I/ATLAS έρχεται σε μια εποχή που η επιστημονική κοινότητα σχεδιάζει αποστολές interceptor, δηλαδή αποστολές ταχείας εκτόξευσης για την αναχαίτιση και άμεση μελέτη τέτοιων σωμάτων.
Τι περιμένουμε τους επόμενους μήνες
Ο 3I/ATLAS θα συνεχίσει να προσεγγίζει το εσωτερικό ηλιακό σύστημα το 2026, με το αποκορύφωμα των παρατηρήσεων να τοποθετείται στο διάστημα που θα πλησιάζει τον Άρη. Οι επιστήμονες ελπίζουν να συγκεντρώσουν δεδομένα για:
Τη σύσταση του πυρήνα
Την ταχύτητα και την ακριβή τροχιά
Την πιθανή προέλευση του αντικειμένου (ποιο γειτονικό αστρικό σύστημα τον “γέννησε”)
Η περίπτωση του 3I/ATLAS δείχνει πως το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι απομονωμένο∙ σώματα από μακρινά άστρα διασχίζουν το διάστημα και αφήνουν πίσω τους στοιχεία που μπορεί να ξαναγράψουν όσα ξέρουμε για τη δημιουργία πλανητικών κόσμων.
Ο 3I/ATLAS δεν είναι απλώς μια ουράνια περιέργεια· είναι ένας αγγελιοφόρος από άλλα άστρα. Και κάθε δεδομένο που θα συλλεχθεί ίσως μας φέρει πιο κοντά στην κατανόηση της ίδιας μας της προέλευσης.