Η τουρκική παρουσία ως νατοϊκό πρόβλημα, όχι περιφερειακή λεπτομέρεια
Η διεύρυνση της τουρκικής παρουσίας στο Κέρας της Αφρικής, με αιχμή τη Σομαλία, δεν αφορά πλέον μόνο τις περιφερειακές ισορροπίες. Αγγίζει άμεσα την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ, καθώς επηρεάζει κρίσιμους θαλάσσιους διαδρόμους που συνδέουν την Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Άγκυρα κινείται ταυτόχρονα εντός και εκτός νατοϊκού πλαισίου: ως σύμμαχος στη θεωρία, αλλά ως αυτόνομος γεωστρατηγικός παίκτης στην πράξη.
Ερυθρά Θάλασσα και Bab el-Mandeb: Νευραλγικά σημεία για την Ευρώπη
Περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου εμπορίου και τεράστιο ποσοστό της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης διέρχεται από:
Την Ερυθρά Θάλασσα
Το στενό Bab el-Mandeb
Και τη Διώρυγα του Σουέζ
Κάθε αποσταθεροποίηση σε αυτό το τόξο μεταφράζεται σε:
Αυξημένο κόστος μεταφορών
Πιέσεις στις ευρωπαϊκές αγορές
Και στρατηγική ανασφάλεια
Η τουρκική παρουσία στη Σομαλία ενισχύει τον ρόλο της Άγκυρας ως παράγοντα “ασφάλειας”, αλλά ταυτόχρονα της δίνει μόχλευση πάνω σε ζωτικά συμφέροντα της Ευρώπης.
ΝΑΤΟ: Σύμμαχος ή αυτόνομος παίκτης;
Το ΝΑΤΟ βασίζεται στη συλλογική ασφάλεια και στη διαλειτουργικότητα. Η Τουρκία, όμως, ακολουθεί συχνά εθνική στρατηγική βάθους, που δεν ταυτίζεται πάντα με τις προτεραιότητες της Συμμαχίας.
Στη Σομαλία και στην Ερυθρά Θάλασσα:
Η Τουρκία δρα με διμερείς συμφωνίες
Ελέγχει κρίσιμες υποδομές
Και αποκτά μόνιμη στρατιωτική παρουσία
Αυτό δημιουργεί εσωτερικό ερώτημα στο ΝΑΤΟ: Πώς διαχειρίζεσαι έναν σύμμαχο που ενισχύει τη νατοϊκή παρουσία, αλλά ταυτόχρονα κεφαλαιοποιεί μόνος του την επιρροή;
Από την Ερυθρά στην Ανατολική Μεσόγειο: Ενιαίο πεδίο ασφάλειας
Για την Ευρώπη, η θαλάσσια ασφάλεια δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά. Η Ερυθρά Θάλασσα, το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος αποτελούν συνδεδεμένο στρατηγικό χώρο.
Η ενίσχυση της τουρκικής ναυτικής και πολιτικής παρουσίας:
Αυξάνει το διαπραγματευτικό της βάρος
Μεταφέρει πίεση και προς τα ευρωπαϊκά σύνορα
Και επηρεάζει τις ισορροπίες στο ΝΑΤΟϊκό νότιο σκέλος
Για Ελλάδα και Κύπρο, αυτό σημαίνει ότι οι εξελίξεις “μακριά” από το Αιγαίο έχουν άμεσες συνέπειες στο δικό τους στρατηγικό περιβάλλον.
Η ευρωπαϊκή αδυναμία: Απουσία ενιαίας στρατηγικής
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται παρούσα σε επίπεδο δηλώσεων και αποστολών, αλλά:
Χωρίς ενιαίο δόγμα θαλάσσιας ασφάλειας
Χωρίς στρατηγικό βάθος
Και με εξάρτηση από νατοϊκές δομές όπου η Τουρκία έχει βαρύνοντα ρόλο
Αυτό το κενό επιτρέπει σε περιφερειακούς παίκτες να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να διαμορφώνουν τετελεσμένα.
Η τουρκική κίνηση στη Σομαλία δεν είναι αφρικανική υπόθεση. Είναι ευρωπαϊκό και νατοϊκό ζήτημα ασφάλειας. Όσο η Άγκυρα χτίζει βάθος από την Ερυθρά Θάλασσα έως την Ανατολική Μεσόγειο, τόσο η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ καλούνται να απαντήσουν στο ίδιο ερώτημα: θα παραμείνουν θεατές σε έναν επανασχεδιασμό των θαλάσσιων ισορροπιών ή θα διαμορφώσουν δική τους συνεκτική στρατηγική;
Α.Β.
