Η ρεαλιστική του αντιστάθμιση διατηρεί τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας και έχει μάλιστα πιθανότητες να τα προωθήσει στη νέα περιφερειακή πραγματικότητα.
Γράφει ο Andrew Korybko
Είμαι Αμερικανός πολιτικός αναλυτής με έδρα τη Μόσχα και ειδικεύομαι στην παγκόσμια συστημική μετάβαση προς την πολυπολικότητα.
Ο Πούτιν σχολίασε την αλλαγή καθεστώτος στη Συρία κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνόδου ερωτήσεων και απαντήσεων την Πέμπτη. Σύμφωνα με τον ίδιο, η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας πέτυχε τον στόχο της να αποτρέψει τη δημιουργία ενός τρομοκρατικού θύλακα τύπου Αφγανιστάν. Οι ομάδες που μόλις κατέλαβαν την εξουσία εκεί, συμπεριλαμβανομένων των ομάδων που έχουν χαρακτηριστεί και συνδέονται με την τρομοκρατία, έχουν προφανώς αλλάξει τις απόψεις τους με την πάροδο των ετών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Δύση θέλει να δημιουργήσει σχέσεις μαζί τους. Επομένως, η αλλαγή καθεστώτος δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ήττα για τη Ρωσία.
Στη συνέχεια, ο Πούτιν υπερασπίστηκε τη συμπεριφορά των ενόπλων δυνάμεών του κατά τη διάρκεια των πρόσφατων γεγονότων, υποστηρίζοντας ότι η Ρωσία δεν διαθέτει πλέον χερσαία στρατεύματα στη Συρία. Επιπλέον, οι περίπου 30.000 συριακές και «φιλο-ιρανικές μονάδες» που υπερασπίζονταν το Χαλέπι παρέδωσαν την πόλη σε μόλις 350 μαχητές, ενώ στη συνέχεια τους παρέδωσαν και την υπόλοιπη χώρα με ελάχιστες εξαιρέσεις. Αποκάλυψε επίσης ότι η Ρωσία απομάκρυνε 4.000 Ιρανούς μαχητές στην Τεχεράνη, ενώ άλλες συμμαχικές μονάδες διέφυγαν στον Λίβανο (αναφορά στη Χεζμπολάχ) και στο Ιράκ χωρίς μάχη.
Όσον αφορά το μέλλον της ρωσικής επιρροής στη Συρία, ο Πούτιν υποστήριξε ότι «η συντριπτική πλειοψηφία [των ομάδων που ελέγχουν την κατάσταση εκεί] μας λέει ότι θα τους ενδιέφερε να παραμείνουν οι στρατιωτικές μας βάσεις». Στη συνέχεια πρότεινε ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Ο κύριος ωφελημένος από τα τελευταία γεγονότα είναι το Ισραήλ, κατά τη γνώμη του, καθώς έχει ουσιαστικά αποστρατιωτικοποιήσει τη Συρία και έχει επεκτείνει τη ζώνη κατοχής του στη χώρα. Καταδίκασε τις κινήσεις αυτές και ευχήθηκε να φύγουν κάποια στιγμή.
Ο Πούτιν βρήκε επίσης την ευκαιρία να καταδικάσει τους παράνομους οικισμούς του Ισραήλ στην Παλαιστίνη καθώς και τη συνεχιζόμενη στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα. Όλα αυτά είναι συνεπείς ρωσικές θέσεις και δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι παρατηρητές ίσως να εξεπλάγησαν όμως που δεν καταδίκασε και την Τουρκία. Αντ’ αυτού, εξήγησε ότι «η Τουρκία κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει την ασφάλειά της στα νότια σύνορά της, καθώς η κατάσταση στη Συρία εξελίσσεται», κάτι που, όπως είπε, αποσκοπεί στην επιστροφή των προσφύγων και στην «απώθηση των κουρδικών σχηματισμών στα σύνορα».
Σε σχέση με αυτή τη δεύτερη επιταγή, ο Πούτιν εξέφρασε την ελπίδα ότι δεν θα υπάρξει επιδείνωση της κατάστασης, όπως κάποιοι ανέφεραν ότι σχεδιάζει η Τουρκία. Είπε επίσης ότι «πρέπει να λύσουμε το κουρδικό πρόβλημα. Στο πλαίσιο της Συρίας υπό τον πρόεδρο Άσαντ, αυτό έπρεπε να λυθεί, τώρα πρέπει να το λύσουμε με τις αρχές που ελέγχουν το έδαφος της Συρίας και η Τουρκία πρέπει με κάποιο τρόπο να διασφαλίσει την ασφάλειά της. Τα καταλαβαίνουμε όλα αυτά». Αυτό ουσιαστικά ισοδυναμεί με το να δίνεται στην Τουρκία ένα ελεύθερο πάσο στη Συρία.
Η προφανής διπλή στάση του Πούτιν απέναντι στα παρόμοια ζητήματα της τουρκικής και ισραηλινής στρατιωτικής εμπλοκής στη Συρία μετά τον Άσαντ μπορεί να εξηγηθεί από την πολύπλοκη αλληλεξάρτηση της Ρωσίας με την πρώτη. Είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους μέσω της συνεργασίας στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, των συστημάτων αεράμυνας (S-400), του φυσικού αερίου, του εμπορίου και του προηγούμενου ρόλου της Κωνσταντινούπολης στη διαμεσολάβηση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Αντίθετα, αν και το Ισραήλ δεν έχει εξοπλίσει την Ουκρανία ούτε έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, υπάρχει πολύ λιγότερο εμπόριο και καμία στρατιωτικο-τεχνική συνεργασία.
Υπάρχουν επίσης και οπτικά στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Παρόλο που η Συρία εξακολουθεί να είναι πολιτικά διαιρεμένη και η Τουρκία υποστηρίζει πράγματι την τρομοκρατική ομάδα Hayat Tahrir al-Sham (HTS) που έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πολλοί Σύριοι υποστηρίζουν την Άγκυρα, όπως και πολλοί άλλοι μουσουλμάνοι στην περιοχή. Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για το Ισραήλ, το οποίο είναι καθολικά καταφρονημένο στη Συρία, εκτός από ορισμένους Δρούζους που καλωσόρισαν τις δυνάμεις του αυτοαποκαλούμενου εβραϊκού κράτους, και σφοδρά μισητό από τους περισσότερους μουσουλμάνους της περιοχής.
Επομένως, είναι προτιμότερο για τα συμφέροντα ήπιας ισχύος της Ρωσίας να επικρίνει το Ισραήλ για την κατοχή μέρους της Συρίας, ενώ σιωπά για την Τουρκία που κάνει το ίδιο πράγμα. Ομοίως, λαμβάνοντας υπόψη την εγχώρια και περιφερειακή διάθεση, είναι επίσης λογικό για τον Πούτιν να υπενθυμίσει σε όλους τη δειλία των φιλοϊρανικών μονάδων να παραδίδουν πόλεις χωρίς μάχη και στη συνέχεια να διαφεύγουν στο εξωτερικό. Εξάλλου, «Η Ρωσία απέφυγε μια σφαίρα επιλέγοντας σοφά να μην συμμαχήσει με τον νικημένο πλέον άξονα αντίστασης», οπότε δεν έχει λόγο να ωραιοποιήσει αυτό που έκαναν.
Συνολικά, τα σχόλια του Πούτιν για τη Συρία, το Ισραήλ και την Τουρκία δείχνουν ότι η Ρωσία αποφεύγει την ευθύνη για όσα μόλις συνέβησαν στη Συρία, καταδικάζει το Ισραήλ για τη συνεχιζόμενη εισβολή του εκεί και υποβαθμίζει τη δική της Τουρκίας. Πρόκειται για μια ψυχρά ρεαλιστική και υπερπραγματική προσέγγιση των τελευταίων εξελίξεων που ευθυγραμμίζεται πλήρως με τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας, όπως ειλικρινά τα αντιλαμβάνεται ο Πούτιν. Επίσης, έρχεται σε αντίθεση με τις προσδοκίες που είχαν πολλά μέλη της ποικιλόμορφης κοινότητας των μη συστημικών μέσων ενημέρωσης ότι θα καταδίκαζε την Τουρκική Δημοκρατία.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο Πούτιν δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για το γεγονός ότι η Τουρκική Δημοκρατία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ούτε για το γεγονός ότι πατρονάρει την χαρακτηρισμένη ως τρομοκρατική HTS, αφού πάντα επέμενε ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας στις σύγχρονες σχέσεις τους είναι η άριστη σχέση εργασίας που έχει με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Ρώσος ηγέτης τον έπλεξε το εγκώμιο του τον Οκτώβριο του 2022 μιλώντας στην ετήσια συνάντηση της λέσχης Βαλντάι, όταν ρωτήθηκε για το αν οι απόψεις του γι’ αυτόν έχουν αλλάξει τα τελευταία δύο χρόνια. Ιδού τι είπε:
“Είναι ένας ικανός και ισχυρός ηγέτης, ο οποίος καθοδηγείται πάνω απ’ όλα, και ίσως αποκλειστικά, από τα συμφέροντα της Τουρκίας, του λαού και της οικονομίας της… Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν αφήνει ποτέ κανέναν να πάρει το χατίρι ή ενεργεί προς το συμφέρον τρίτων χωρών… Αλλά υπάρχει επιθυμία και από τις δύο πλευρές να καταλήξουμε σε συμφωνίες και συνήθως το κάνουμε. Υπό αυτή την έννοια, ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι ένας συνεπής και αξιόπιστος εταίρος. Αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του, ότι είναι ένας αξιόπιστος εταίρος».
Ο Πούτιν δεν έπαιζε «σκάκι 5D για να ψυχολογήσει την Τουρκία», όπως φαντάζονταν τότε ορισμένα μέλη της ποικιλόμορφης κοινότητας των μη Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά μοιραζόταν ειλικρινά τις απόψεις του για τον Ερντογάν. Όσοι πήραν τα λόγια του στα σοβαρά, επομένως, ήξεραν καλύτερα από το να περιμένουν να καταδικάσει την Τουρκία για τις ενέργειές της στη Συρία. Η ευθύνη του Πούτιν είναι να διασφαλίζει τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας και όχι να συμμορφώνεται με τις φαντασιώσεις των διαδικτυακών υποστηρικτών του ότι εκτοξεύει το ένα ή το άλλο σημείο συζήτησης, κάτι που απαιτεί τη μέγιστη δυνατή ευελιξία.
Οι «μη ρωσόδουλοι φιλορώσοι» και ακόμη και ορισμένοι Ρώσοι μπορεί να απογοητεύονται από τη στάση του απέναντι στα πρόσφατα γεγονότα στη Συρία, αλλά θα πρέπει τουλάχιστον να κατανοήσουν τους λόγους που κρύβονται πίσω από αυτήν. Η Ρωσία δεν μπόρεσε να σταματήσει αυτό που μόλις συνέβη, το οποίο ήταν αποτέλεσμα της δειλίας του Συριακού Αραβικού Στρατού και των φιλοϊρανικών μονάδων μπροστά στον υποστηριζόμενο από ξένους τρομοκράτες αιφνιδιασμό, και ούτε θα πάει σε πόλεμο με την Τουρκία γι’ αυτό. Προσαρμοζόμενος σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, ο Πούτιν έχει τώρα τις καλύτερες δυνατές πιθανότητες να προωθήσει τα ρωσικά συμφέροντα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πετύχει, αλλά δεν υπάρχει εγγύηση αποτυχίας, όπως θα συνέβαινε αν είχε επικρίνει την Τουρκική Δημοκρατία αφού δεν μπόρεσε να τη σταματήσει και δεν ήθελε να πάει σε πόλεμο μαζί της στη συνέχεια. Ακόμη και αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως τα οραματίζεται, οι αμοιβαία επωφελείς διμερείς σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκική Δημοκρατία δεν θα τεθούν σε κίνδυνο, ούτε θα πληγεί η ήπια ισχύς της χώρας του, αφού δεν αντιτίθεται στο αποτέλεσμα που υποστηρίζει η εγχώρια και περιφερειακή πλειοψηφία. Η ρεαλιστική αντιστάθμιση του Πούτιν διαφυλάσσει επομένως τα ρωσικά συμφέροντα.
Μεταφρασμένο από Sahiel.gr σε συνεργασία με korybko.substack.com