Η νέα πραγματικότητα μετά την πτώση Άσαντ και η αναζωπύρωση των ισραηλινο-συριακών εντάσεων
Οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή μεταβάλλονται ραγδαία μετά την πτώση του Μπασάρ αλ-Άσαντ το 2024, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Ισραήλ–Συρίας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου προχώρησε σε μια δήλωση που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την κατεύθυνση της περιοχής: σύμφωνα με τον ίδιο, μια συμφωνία με τη Συρία είναι «εφικτή», υπό την προϋπόθεση ότι η Δαμασκός θα δημιουργήσει μια εκτεταμένη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ασφαλείας — από την πρωτεύουσα έως το Τζαμπάλ αλ-Σέιχ.
Η απαίτηση αυτή αγγίζει μια από τις πλέον ευαίσθητες και εκρηκτικές γεωπολιτικές περιοχές στη Μέση Ανατολή, καθώς το Ισραήλ όχι μόνο κατέχει τα Υψίπεδα του Γκολάν από το 1967 αλλά πρόσφατα επεκτάθηκε σε επιπλέον συριακά εδάφη μετά την πτώση του καθεστώτος στη Δαμασκό.
Ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών και η νέα πολιτική Τραμπ στη Συρία
Οι δηλώσεις Νετανιάχου ήρθαν αμέσως μετά τον ισχυρισμό του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι επιθυμεί «μακρά και ευημερούσα σχέση» μεταξύ Συρίας και Ισραήλ. Η Ουάσινγκτον προσπαθεί να παίξει ρόλο μεσολαβητή, προωθώντας —σύμφωνα με πληροφορίες— συμφωνία μη επίθεσης.
Η στήριξη των ΗΠΑ προς τον νέο Σύρο πρόεδρο, Άχμεντ αλ-Σαράα, δείχνει μια προσπάθεια να στηθεί ένα νέο πολιτικό μοντέλο στη Συρία, πιο φιλικό προς τις δυτικές και ισραηλινές στρατηγικές επιδιώξεις.
Αυτό, ωστόσο, συγκρούεται με την ιστορική στάση της Συρίας, η οποία δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ και θεωρεί τα Υψίπεδα του Γκολάν συριακό, κατεχόμενο έδαφος.
Η ισραηλινή επέκταση και η αθέτηση της συμφωνίας του 1974
Η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά όταν, μετά την πτώση Άσαντ, το Ισραήλ αθέτησε τη συμφωνία ανακωχής του 1974 και προχώρησε σε περαιτέρω κατάληψη συριακών εδαφών — περιλαμβανομένου του ολόκληρου Τζαμπάλ αλ-Σέιχ (Όρος Ερμών).
Το συγκεκριμένο σημείο έχει τεράστια στρατηγική σημασία:
Δεσπόζει στο βόρειο Ισραήλ και στη νότια Συρία
Παρέχει στρατιωτικό πλεονέκτημα σε όποιον το ελέγχει,
Αποτελεί κομβικό σημείο επιτήρησης και ελέγχου
Η επέκταση αυτή εντείνει την καχυποψία ότι το Ισραήλ επιδιώκει όχι απλώς ασφάλεια, αλλά νέα de facto σύνορα.
Συνεχείς επιθέσεις και κλιμάκωση
Παρά τη νέα κυβέρνηση στη Συρία και τις δηλώσεις ότι δεν επιδιώκει αντιπαράθεση, το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει δεκάδες επιδρομές το τελευταίο έτος. Η πιο πρόσφατη, στη Μπέιτ Τζιν, κόστισε τη ζωή σε 13 ανθρώπους.
Το μήνυμα του Τελ Αβίβ είναι σαφές: θα συνεχίσει να δρα μονομερώς όσο κρίνει ότι απειλείται η ασφάλειά του.
Η κριτική στο εσωτερικό του Ισραήλ: «Αυτό που ζητά ο Νετανιάχου είναι περισσότερα εδάφη»
Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Γκίντεον Λέβι επέκρινε δημόσια τις δηλώσεις Νετανιάχου, τονίζοντας ότι:
Η «ζώνη ασφαλείας» ουσιαστικά αποτελεί απαίτηση για περαιτέρω εδαφικό έλεγχο
Το Ισραήλ διατηρεί εσκεμμένα μια κατάσταση πολέμου σε Γάζα, Λίβανο και Συρία
Δεν επιδιώκει σταθερότητα, αλλά διαρκή στρατιωτική υπεροχή
Η προσέγγιση αυτή υποδηλώνει βαθύτερη στρατηγική: η διαρκής ένταση στα βόρεια σύνορα λειτουργεί ως πρόσχημα για μόνιμη στρατιωτική παρουσία στα κατεχόμενα συριακά υψίπεδα.
Τι σημαίνει για τη Μέση Ανατολή μια «εφικτή συμφωνία»;
Η δήλωση ότι «μια συμφωνία είναι δυνατή» εμπεριέχει ισχυρές προϋποθέσεις. Η Συρία, αποδυναμωμένη μετά τον πόλεμο και με νέα πολιτική ηγεσία, βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση:
Από τις ΗΠΑ
Από το Ισραήλ
Από τις περιφερειακές δυνάμεις που αναζητούν ανακατανομή επιρροής
Η απαίτηση Ισραήλ για αποστρατιωτικοποίηση εκτεταμένης ζώνης ουσιαστικά σημαίνει:
Παραίτηση της Συρίας από στρατηγική άμυνα
Αναγνώριση ισραηλινής παρουσίας σε κατεχόμενα εδάφη
Αποδοχή νέας πραγματικότητας που ευνοεί το Τελ Αβίβ
Πρόκειται για ένα πλαίσιο το οποίο δύσκολα θα γίνει δεκτό χωρίς ανταλλάγματα — και αυτά ακόμη δεν διαφαίνονται.
Η γεωπολιτική διάσταση: Η Μέση Ανατολή δεν σταθεροποιείται, αναδιαμορφώνεται
Η περιοχή βρίσκεται σε φάση αναχαρτογράφησης. Με την Ουάσινγκτον να υποστηρίζει το Ισραήλ και τον νέο ηγέτη της Συρίας, και με τις περιφερειακές συμμαχίες να αλλάζουν, διαφαίνεται ένα νέο status quo:
Ενίσχυση Ισραήλ στα σύνορα
Συρρίκνωση συριακής κυριαρχίας
Μετατόπιση ισορροπιών υπέρ του αμερικανοϊσραηλινού άξονα
Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε αναφορά σε «ειρήνη» πρέπει να εξετάζεται υπό το πρίσμα της ισχύος και όχι της ισοτιμίας.
Εσωτερικά links (Sahiel.gr)
Εξωτερικές πηγές
Η δήλωση Νετανιάχου ότι μια συμφωνία με τη Συρία είναι εφικτή δεν αποτελεί ένδειξη ειρήνης, αλλά ενός νέου παζαριού ισχύος στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ επιδιώκει να παγιώσει τα εδαφικά του κέρδη, να διατηρήσει στρατηγικό πλεονέκτημα και να απαιτήσει από μια αποδυναμωμένη Συρία να παραιτηθεί από κρίσιμες ζώνες.
Η «εφικτή συμφωνία» δεν είναι ουδέτερη: Είναι προϊόν ισχύος. Και σε αυτό το τοπίο, όποιος δεν διαθέτει δύναμη, κινδυνεύει να χάσει και την κυριαρχία του.
