Η «μητέρα» της Ευρώπης, η χώρα των κοινωνικών επαναστάσεων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Γαλλία, καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας των τελευταίων τριών δεκαετιών, βυθίζοντας εκατομμύρια πολίτες σε συνθήκες οικονομικής απόγνωσης.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής της Γαλλίας (Insee), το 2023 το 15,4% του πληθυσμού της μητροπολιτικής Γαλλίας ζούσε κάτω από το όριο φτώχειας, ξεπερνώντας για πρώτη φορά από το 1996 το φράγμα του 15%. Συνολικά, 9,8 εκατομμύρια άνθρωποι δηλώνουν ότι επιβιώνουν με εισόδημα χαμηλότερο από 1.288 ευρώ τον μήνα, όριο που αντιστοιχεί στο 60% του μέσου γαλλικού εισοδήματος για μονοπρόσωπο νοικοκυριό.
Ραγδαία Εξαθλίωση σε έναν Χρόνο
Μέσα σε μόλις έναν χρόνο, 650.000 άνθρωποι προστέθηκαν στη λίστα της φτώχειας, γεγονός που σοκάρει, αλλά δεν αιφνιδιάζει, όσους παρακολουθούν τις κοινωνικές εξελίξεις στη Γαλλία. Το προηγούμενο αντίστοιχο ποσοστό το 2022 ήταν 14,4%, με την κατάσταση να επιδεινώνεται ραγδαία.
Ο Μισέλ Ντιέ, επικεφαλής του τμήματος εσόδων και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών στο Insee, τόνισε ότι «για να βρούμε παρόμοια ποσοστά φτώχειας θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω στη δεκαετία του 1970». Μία περίοδος που στη συλλογική μνήμη έχει συνδεθεί με βαθιές κοινωνικές ανισότητες και οικονομικές κρίσεις.
Τι Κρύβεται Πίσω από τα Στατιστικά
Η αύξηση της φτώχειας, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν αποτελεί τυχαίο φαινόμενο. Οι βασικότεροι λόγοι είναι:
Η διακοπή των έκτακτων επιδομάτων που χορηγήθηκαν το 2022 για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού.
Η αύξηση του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων και μικρομεσαίων επιχειρηματιών με εξαιρετικά χαμηλά εισοδήματα.
Η ενεργειακή κρίση και η εκτίναξη του κόστους διαβίωσης, που μεταφράζεται σε απλήρωτους λογαριασμούς, διακοπές ρεύματος και αερίου, εξώσεις και συνθήκες «ψύχους» μέσα στα ίδια τα σπίτια των Γάλλων πολιτών.
Ο Μανουέλ Ντομέργκ, εκπρόσωπος του Ιδρύματος για τη Στέγαση των Μη Προνομιούχων, χαρακτήρισε τα στοιχεία «ανησυχητικά, αλλά αναμενόμενα», επισημαίνοντας ότι «οι κοινωνικές ανισότητες βαθαίνουν, ενώ η κυβέρνηση σταμάτησε τα μέτρα στήριξης χωρίς να λάβει ουσιαστικά, διαρθρωτικά μέτρα».
Η Γαλλία των Αντιθέσεων
Η εικόνα θυμίζει μια χώρα με δύο πρόσωπα: από τη μία, τα φανταχτερά Ηλύσια Πεδία, τα διεθνή forum και το γεωπολιτικό κύρος· από την άλλη, εκατομμύρια νοικοκυριά που ζουν στα όρια της επιβίωσης, αντιμετωπίζοντας καθημερινά το φάσμα της εξαθλίωσης.
Η κοινωνική ανισότητα στη Γαλλία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αλλά η τρέχουσα έκρηξή της κλονίζει συθέμελα την κοινωνική συνοχή και αναμοχλεύει παλιές πληγές. Η χώρα που έδωσε στον κόσμο τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με τη δική της εσωτερική κρίση.
Σκεπτικιστική Ματιά – Το Τίμημα της Σύγχρονης Πολιτικής
Η κατάσταση στη Γαλλία επιβεβαιώνει για ακόμη μία φορά τη διαχρονική αλήθεια: Όταν το κράτος αποσύρεται από τον ρόλο του ως προστάτης των αδυνάμων και η πολιτική επικεντρώνεται μόνο στη στατιστική ανάπτυξη, οι κοινωνικές εκρήξεις είναι θέμα χρόνου.
Η πολιτική της βραχυπρόθεσμης στήριξης και η διακοπή επιδομάτων χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις αποδεικνύεται ότι δεν λύνει τα βαθύτερα προβλήματα. Αντίθετα, ανατροφοδοτεί την οικονομική ανασφάλεια, οδηγώντας ολοένα και περισσότερους Γάλλους σε αδιέξοδο.
Τι Έπεται – Αντίστροφη Μέτρηση ή Κοινωνική Αφύπνιση;
Η κοινωνική πίεση αυξάνεται. Οι διακοπές ρεύματος, οι εξώσεις και η καθημερινή αδυναμία κάλυψης βασικών αναγκών ενδέχεται να λειτουργήσουν ως σπίθα για νέες κοινωνικές κινητοποιήσεις. Άλλωστε, η ιστορία της Γαλλίας δείχνει πως όταν το ποτήρι ξεχειλίζει, οι δρόμοι γεμίζουν με διαδηλωτές.
Αναλυτές εκτιμούν ότι αν δεν υπάρξει άμεση και αποτελεσματική παρέμβαση, η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη όχι μόνο με κοινωνικές εντάσεις, αλλά και με ενίσχυση των άκρων, πολιτικά και κοινωνικά.
Για την Ελλάδα, η κατάσταση στη Γαλλία αποτελεί ηχηρό καμπανάκι. Το παράδειγμα δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η κοινωνική συνοχή ακόμη και σε ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, όταν οι πολιτικές εστιάζουν στη μακροοικονομία και αδιαφορούν για την καθημερινότητα των πολιτών.